Udostępnij

27 listopada 2025 roku w siedzibie WIM-PIB w Warszawie odbyła II Doroczna Konferencja „Lekarz wojskowy w cieniu deficytu – motywacje, bariery i znaczenie dla bezpieczeństwa państwa”. O randze wydarzenia świadczyć mogą przyznane patronaty honorowe: Ministra Obrony Narodowej, Ministra Zdrowia i Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Patronat medialny objęły dwie redakcje: Defence24 i Super Ekspres. Konferencja adresowana była przede wszystkim do przedstawicieli środowiska medycznego Sił Zbrojnych RP, kadry dowódczej i decydentów publicznych oraz do przedstawicieli uczelni, ośrodków akademickich i instytucji partnerskich.
Zorganizowana debata dotyczyła przede wszystkim merytorycznej odpowiedzi na systemowe wyzwania, przed którymi dziś stoi wojskowa służba zdrowia. Korpus lekarski, kluczowy dla zabezpieczenia medycznego sił zbrojnych, mierzy się obecnie z kumulacją problemów strukturalnych: postępującym deficytem kadrowym, zaostrzonymi standardami działania związanymi z podniesioną gotowością operacyjną, niekorzystnymi trendami demograficznymi oraz ograniczoną konkurencyjnością warunków służby wobec sektora cywilnego. Dlatego analizę sytuacji kadrowej w wojskowej służbie zdrowia rozpoczęliśmy od lekarzy, uznając warunki, w jakich obecnie funkcjonują, za punkt wyjścia do kompleksowej reformy całego systemu.

Program konferencji uwzględnił perspektywę wszystkich medycznych grup zawodowych, obejmując analizę ich specyficznych wyzwań, potrzeb rozwojowych oraz oczekiwań wobec systemu ochrony zdrowia. Każda z tych profesji wnosi bowiem unikalną wiedzę specjalistyczną i doświadczenie operacyjne, które są niezbędne do wypracowania skutecznych rozwiązań systemowych. Reforma wymaga podejścia holistycznego, integrującego wszystkie komponenty zespołu terapeutycznego w spójną, elastyczną i efektywną całość organizacyjną.

Więcej na temat zagadnień poruszonych podczas konferencji możecie Państwo przeczytać: na stronie wydarzenia II Konferencja WIM-PIB „Lekarz wojskowy w cieniu deficytu – motywacje, bariery i znaczenie dla bezpieczeństwa państwa”

Nagranie z konferencji

Dla tych, którzy, nie mieli możliwości uczestniczyć w konferencji „Lekarz wojskowy w cieniu deficytu – motywacje, bariery i znaczenie dla bezpieczeństwa państwa”, zapraszamy do obejrzenia zarejestrowanego wydarzenia na kanale Wojskowego Instytutu Medycznego Warszawa na platformie YouTube.

Zatrzymać erozję, odzyskać zdolności – strategiczna odpowiedź na kryzys kadrowy w wojskowej służbie zdrowia

Lekarz wojskowy stanowi dziś zdolność krytyczną – to on tworzy różnicę między armią, która potrafi utrzymać personel w gotowości, a siłami zbrojnymi, które tracą ludzi szybciej, niż są w stanie ich wyszkolić i wyleczyć. Źle zorganizowana, wyszkolona i wyposażona służba medyczna przestaje pełnić funkcję elementu wsparcia działań operacyjnych, a zaczyna stawać się ograniczeniem dla całej architektury obronnej.

Doroczna Konferencja WIM-PIB, odbywająca się tym razem pod hasłem „Przywrócić rangę, zatrzymać talenty„, została poświęcona statusowi lekarza wojskowego w Siłach Zbrojnych RP – analizowanemu nie przez pryzmat sentymentu, ale w oparciu o twarde liczby i fakty. W celu zapewnienia maksymalnej siły oddziaływania merytorycznego oraz precyzji przekazu, organizatorzy wydarzenia zdecydowali o powiązaniu konferencji z publikacją raportu pt. „Przywrócić rangę, zatrzymać talenty – strategia rewitalizacji korpusu lekarzy Sił Zbrojnych RP”, przygotowanego przez interdyscyplinarny zespół ekspertów funkcjonujący pod egidą Wojskowego Instytutu Medycznego – PIB. Dokument przedstawia kompleksową analizę warunków funkcjonowania oficerów-lekarzy w Siłach Zbrojnych RP oraz propozycje systemowych reform eliminujących obecne dysfunkcje – rozwiązania łączące doświadczenia armii sojuszniczych z własnymi analizami w tym zakresie.

Skala wyzwań ujawnionych w raporcie wymaga szczególnej uwagi decydentów, ponieważ nie mamy tu do czynienia jedynie z przejściowymi trudnościami kadrowymi, które można rozwiązać standardowymi metodami zarządzania zasobami ludzkimi. Zgromadzone dane oraz postawiona na ich podstawie diagnoza obecnej sytuacji wskazują na głęboki kryzys strukturalny, którego korzenie sięgają transformacji ustrojowej lat 90., a konsekwencje – w obliczu wojny za naszą wschodnią granicą – nabierają charakteru strategicznego zagrożenia dla bezpieczeństwa państwa. Każda strona raportu odsłania kolejne warstwy systemowej niewydolności: od archaicznego modelu kształcenia, przez demotywujący system wynagrodzeń, po rozmycie odpowiedzialności między instytucjami wojskowymi i cywilnymi.

Wskazane obszary krytyczne tworzą spiralę degradacji, której skutki wykraczają daleko poza ramy standardowych wyzwań kadrowych służby lekarzy w wojsku, tworząc poważne zagrożenie dla systemu zabezpieczenia medycznego armii. Skalę tej strukturalnej zapaści najdobitniej ilustrują dane o rzeczywistej obsadzie stanowisk lekarskich. W Siłach Zbrojnych RP na 1506 etatów przewidzianych dla oficerów-lekarzy obsadzono 888, osiągając zaledwie 59% stanu docelowego. Konsekwencją deficytu jest dramatyczna dysproporcja w zabezpieczeniu medycznym: obecnie na jednego lekarza przypada ok. 260 żołnierzy, podczas gdy standard NATO określa optymalną proporcję na poziomie 1:100. Paradoksalnie, deficyt wynoszący 618 lekarzy wojskowych może zdezaktywować skuteczność w działaniu na polu walki całych związków taktycznych liczących dziesiątki tysięcy żołnierzy – miara dysproporcji między nakładami na uzupełnienie kadry medycznej a potencjalnymi stratami operacyjnymi powinna stanowić w związku z tym imperatyw natychmiastowych działań naprawczych.

Przedstawione w trakcie konferencji oraz szczegółowo omówione w opublikowanym raporcie dane unaoczniają krytyczne parametry systemu zabezpieczenia medycznego wojska: czas dotarcia pierwszej pomocy medycznej do rannego, wydolność systemu w warunkach przeciążenia, wskaźniki przeżywalności w scenariuszach strat masowych oraz poziom zaufania personelu wojskowego do fachowości i dostępności opieki medycznej. Statystyki obnażają fundamentalny dla bezpieczeństwa narodowego oraz zobowiązań sojuszniczych paradoks strategiczny – Polska dysponuje największą armią lądową NATO w Europie, jednak bez radykalnych działań naprawczych system zabezpieczenia medycznego stanie się krytyczną luką w architekturze obronnej państwa, potencjalnie groźniejszą niż dysfunkcje i ograniczenia w systemach uzbrojenia czy amunicji.

Analiza przyczynowa zawarta w raporcie dokumentuje, że źródła kryzysu wojskowej służby zdrowia wykraczają daleko poza kwestie finansowe. Badania środowiskowe przeprowadzone wśród młodych oficerów-lekarzy precyzyjnie identyfikują hierarchię barier systemowych: 44% respondentów wskazuje przeciążenie obowiązkami pozamedycznymi jako główny problem funkcjonowania zawodowego, podczas gdy poziom wynagrodzeń stanowi priorytet jedynie dla 13% badanych – dysproporcja ta jednoznacznie wskazuje na strukturalne dysfunkcje organizacyjne jako pierwotne źródło kryzysu kadrowego. Równie niepokojące pozostają autodiagnozy gotowości wojskowo-medycznej – 38% lekarzy wojskowych ocenia własne przygotowanie do działań w warunkach pola walki jako niewystarczające, co stanowi bezpośrednie zagrożenie dla skuteczności zabezpieczenia medycznego operacji wojskowych. Ponad połowa badanych nie identyfikuje realnych perspektyw rozwoju zawodowego w obecnych ramach organizacyjnych, sygnalizując głęboki kryzys motywacyjny podważający fundamenty odbudowy kadr w wojskowej służbie zdrowia.

Szczególnie niepokojący sygnał płynie ze strony kadry wchodzącej do systemu wojskowej służby zdrowia. Badania przeprowadzone wśród studentów Kolegium Wojskowo-Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi dokumentują dramatyczny kryzys motywacyjny – zaledwie 41% respondentów deklaruje zamiar kontynuowania służby wojskowej po ukończeniu studiów, 28% pozostaje niezdecydowanych, podczas gdy aż 31% planuje rezygnację z kariery w armii. Co więcej, pogłębiona analiza ujawnia narastającą dynamikę zjawiska – prawdopodobieństwo odejścia ze służby na ostatnich latach studiów jest ponad dwukrotnie wyższe niż wśród studentów pierwszych roczników, co sygnalizuje postępującą erozję identyfikacji z etosem służby wojskowej w miarę zbliżania się do jej realiów zawodowych.

Paradoksalnie, ta sama grupa młodych oficerów, która sygnalizuje gotowość do opuszczenia struktur wojskowych, wykazuje wysoką dojrzałość analityczną w diagnozowaniu źródeł własnej frustracji zawodowej. Przyszli oficerowie-lekarze precyzyjnie artykułują swoje oczekiwania zawodowe, dostarczając cennych wskazówek dla projektowania skutecznych mechanizmów retencyjnych. Katalog potrzeb obejmuje przewidywalną i transparentną ścieżkę rozwoju zawodowego, gwarancję dostępu do szkoleń specjalizacyjnych bez arbitralnych barier administracyjnych, realne możliwości rozwoju naukowego i uczestnictwa w projektach badawczych, mechanizmy zapewniające równowagę między obowiązkami służbowymi a życiem rodzinnym oraz transformację kultury organizacyjnej w kierunku modelu opartego na wzajemnym szacunku, merytokracji i profesjonalizmie zamiast sztywnej, odbiegającej od współczesnych standardów komunikowania się, hierarchii. Przedstawione statystyki nie obrazują kaprysu jednej grupy zawodowej, ale precyzyjnie definiują wąskie gardło odporności państwa.

W odpowiedzi na zidentyfikowane systemowe wyzwania zespół autorski opracował pierwszą w historii wojskowej służby zdrowia propozycję zintegrowanej ścieżki kariery. Model ten, wychodząc naprzeciw współczesnym realiom rynku medycznego i wymogom operacyjnym sił zbrojnych, harmonizuje potrzeby instytucjonalne armii z indywidualnymi aspiracjami rozwojowymi lekarzy wojskowych, tworząc ramy kariery porównywalne ze standardami funkcjonującymi w armiach państw NATO. Przygotowana propozycja zawiera kompletny i przewidywalny, 25-letni cykl służby – od wejścia do systemu, poprzez etap szkolenia i specjalizacji oraz okres intensywnej praktyki wojskowo-medycznej, aż po objęcie stanowisk kierowniczych i rolę eksperta po osiągnięciu uprawnień emerytalnych. Zaprojektowana ścieżka kariery łączy ambicję kliniczną z etosem służby, tworząc w efekcie ofertę zawodową realnie konkurencyjną wobec rynku cywilnego.

Dlatego przebudowa obecnego stanu rzeczy wymaga całościowej redefinicji podejścia do służby lekarza wojskowego – nie jako przypadkowej ścieżki zawodowej, ale jako strategicznie zaprojektowanego w sposób głęboko przemyślany modelu rozwoju zawodowego. Odpowiedź na kryzys kadrowy nie może więc ograniczać się jedynie do zwiększenia rekrutacji czy poprawy wynagrodzeń, konieczna jest budowa całościowego ekosystemu kariery, który zagwarantuje przewidywalność rozwoju kompetencyjnego, satysfakcję z wykonywanych zadań oraz poczucie realnego wpływu na bezpieczeństwo państwa. Model ścieżki kariery lekarza wojskowego stanowi więc kręgosłup proponowanej reformy i ma kluczowe znaczenie dla zatrzymania talentów w mundurze.

Przedstawiona koncepcja, choć merytoryczne uzasadniona i oparta na sprawdzonych rozwiązaniach międzynarodowych, pozostanie jedynie dokumentem strategicznym bez skutecznego mechanizmu translacji założeń teoretycznych na konkretne działania operacyjne. Przełożenie modelu na rzeczywistość instytucjonalną wymaga czegoś więcej niż samej koncepcji – niezbędna jest mobilizacja decydentów na wszystkich szczeblach zarządzania, budowa konsensusu wśród kluczowych interesariuszy środowiska wojskowo-medycznego oraz uruchomienie sprawnych mechanizmów wdrożeniowych gwarantujących synchronizację działań naprawczych. Reforma systemu medycyny wojskowej nie dokona się poprzez jednostronne decyzje administracyjne, lecz przez skoordynowane działania obejmujące resort obrony, środowisko akademickie, korpus oficerski oraz struktury władzy ustawodawczej. Właśnie dlatego kluczowe znaczenie ma stworzenie platformy dialogu strategicznego, gdzie diagnoza problemów ma szansę płynnie przekształcić się w mapę działań naprawczych.

Nie ma więc przypadku w tym, że konferencja „Przywrócić rangę, zatrzymać talenty” została zaplanowana w taki sposób, aby uczestnicy sprawnie przeszli od postawionej na wstępie diagnozy do konkretnego działania. Sesja pierwsza przedstawiła warunki pracy oraz perspektywy rozwoju zawodowego lekarzy wojskowych – staraliśmy się precyzyjnie nazwać obszary wymagające natychmiastowej korekty i wskazaliśmy potencjał, który dotychczas nie został w tym względzie w pełni wykorzystany. Sesja druga uporządkowała twarde dane o zasobach i przepływach kadrowych, co pozwoliło zrozumieć, gdzie lokalizują się największe zagrożenia oraz które obszary oferują najszybszy zwrot z interwencji naprawczych. Sesja trzecia zamieniła katalog barier w zestaw konkretnych decyzji naprawczych, które w horyzoncie miesięcy – nie lat – mogą realnie poprawić retencję kadry oraz jakość służby medycznej. Sesja czwarta połączyła system kształcenia z etapową ścieżką rozwoju – od rekruta do mentora – tak, aby służba lekarza wojskowego stała się czytelnym, przewidywalnym kontraktem na dwadzieścia pięć lat życia zawodowego, nie zaś zbiorem sprzecznych komunikatów i niespełnionych oczekiwań.

Autorzy raportu nie proponują kolejnej kosmetycznej korekty systemu. Postulujemy fundamentalną zmianę sposobu myślenia: odejście od traktowania oficera-lekarza jako administracyjnego dodatku do struktury w kierunku uznania go za równorzędny komponent zdolności operacyjnych, wymagający takiego samego nakładu planistycznego jak brygada pancerna czy eskadra lotnicza. Odpowiedzią na kryzys nie może więc być pojedynczy gest, lecz kompleksowy zestaw reform obejmujących nowy system kształcenia, konkurencyjną wobec sektora cywilnego ścieżkę kariery, wynagrodzenia powiązane z rzeczywistymi kompetencjami oraz gruntowne wzmocnienie struktury organizacyjnej wojskowej służby zdrowia. Bez takiego systemowego podejścia każda interwencja pozostanie połowiczna, a kryzys kadrowy będzie się pogłębiał.

Dlatego cel naszego działania zdefiniowaliśmy bardzo precyzyjnie. Nie szukamy alibi, które szuka usprawiedliwień zamiast rozwiązań. Szukamy wspólnego pola odpowiedzialności – MON, Sztabu Generalnego, dowódców, uczelni, szpitali wojskowych i cywilnych oraz środowiska naukowego – aby w okresie najbliższych 2-3 lat odwrócić postępujący, destrukcyjny trend trawiący system wojskowej służby zdrowia od ponad dwóch dekad.

Moment, w którym się znajdujemy, wymaga nie tylko odwagi instytucjonalnej, ale także głębokiego zrozumienia konsekwencji naszych wyborów – oraz ich braku. Każdy miesiąc zwłoki oznacza odpływ kolejnych specjalistów, a każdy rok bezczynności pogłębia przepaść kompetencyjną między wymaganiami współczesnego pola walki a możliwościami wojskowej służby zdrowia. System, który przez lata funkcjonował w warunkach pokoju i pozornej stabilności, jedynie okresowo zakłócanej misjami ekspedycyjnymi, został brutalnie zweryfikowany przez realia pełnoskalowego, konwencjonalnego konfliktu zbrojnego toczącego się za naszą wschodnią granicą. Doświadczenia z wojny na Ukrainie dobitnie pokazują, że medycyna wojskowa nie jest luksusem czasu pokoju, lecz fundamentalnym elementem zdolności obronnych państwa.

Wojskowa służba zdrowia osiągnęła punkt krytyczny, stając przed strategicznym wyborem: albo lekarz wojskowy pozostanie w cieniu deficytu, albo stanie się tym, kim zawsze i wszędzie być powinien – filarem bezpieczeństwa medycznego państwa. Odpowiedzialność za to spoczywa w naszych rękach, a okno możliwości jest otwarte teraz – i nie będzie aneksu w późniejszym terminie.

gen. broni prof. dr hab. n. med. Grzegorz Gielerak

Wojskowy Instytut Medyczny – Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie

RAPORT

Przywrócić rangę, zatrzymać talenty – strategia rewitalizacji korpusu lekarzy Sił Zbrojnych RP. Diagnoza deficytów kadrowych oraz program reform strukturalnych wojskowej służby zdrowia.

POBIERZ RAPORT

Wystąpienie dyrektora WIM-PIB. Treść wystąpienia w ząłczniku.

Konferencję swoją obecnością zaszczycili przedstawiciele władz państwowych, sił zbrojnych, samorządu, środowisk medycznych, naukowych oraz mediów:

Przemysław Wipler, Poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej
Miłosz Anczakowski, Zastępca Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia do spraw Służb Mundurowych
Bartłomiej Chmielowiec, Rzecznik Praw Pacjenta
gen. broni Piotr Błazeusz, Zastępca Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego
gen. dyw. Arkadiusz Szkutnik – dowódca 18. Dywizji Zmechanizowanej
gen. brygady Arkadiusz Mikołajczyk, Radca Generalny Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego
gen. Rajmund T. Andrzejczak,
gen. brygady Cezary Janowski, Dyrektor Departamentu Kontroli Ministerstwa Obrony Narodowej
płk dr n. med. Arkadiusz Kosowski, Dyrektor Departamentu Wojskowej Służby Zdrowia
ppłk Dariusz Bielawski, Przedstawiciel Dowódcy Garnizonu Warszawa, Szef Wydziału Służby Zdrowia
płk Sławomir Sagan, Przedstawiciela Dowództwa Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych
dr Grażyna Ortyl, Przedstawicielka Szefa Służby Wywiadu Wojskowego
płk Anna Michalak, Dyrektor Inspektoratu Służby Kontrwywiadu Wojskowego w Warszawie
Robert Fila, Przedstawiciela Inspektoratu Służby Kontrwywiadu Wojskowego
mjr Vassiliki Chciałowska, Delegatka Żandarmerii Wojskowej
Konrad Michalski, Wicestarosta Legionowski
Artur Stankiewicz, Członek Zarządu Powiatu w Legionowie
ppłk rez., lekarz Artur Płachta, Prezes Rady Lekarskiej Wojskowej Izby Lekarskiej
Ewa Mikołajczyk, Przewodnicząca Zespołu Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych w Kielcach
płk dr n. biol. Marek Brytan, Dyrektor Wojskowego Instytutu Higieny i Epidemiologii
płk dr n. med. Robert Drozdowski, Zastępca Dyrektora Wojskowego Instytutu Medycyny Lotniczej
płk lek. med. Przemysław Makowski, Komendant Wojskowego Ośrodka Medycyny Prewencyjnej w Modlinie
płk mgr inż. Tomasz Stefański, Szef Wojskowego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa SPZOZ
płk lek. Janusz Piskorowski, Zastępca Komendanta 5 Wojskowego Szpitala Klinicznego z Polikliniką SPZOZ do spraw Rejonu Medycznego Zabezpieczenia Wojsk
mjr lek. med. Dawid Kędzierski, przedstawiciel Delegatury 1 Wojskowego Szpitala Klinicznego z Polikliniką SPZOZ w Lublinie
ppor.lek. med. Kamil Foltyn, przedstawiciel Delegatury 1 Wojskowego Szpitala Klinicznego z Polikliniką SPZOZ w Lublinie
Cezary Kostrzewa, Dyrektor Szpitala Nowowiejskiego w Warszawie
mgr inż. Jarosław Trochimiuk, Dyrektor Specjalistycznej Przychodni Lekarskiej dla Pracowników Wojska Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej
prof. dr hab. n. med. Maciej Banach, Prorektor do spraw Collegium Medicum Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II
prof. dr hab. n. med. Jarosław Czubak, Zastępca Dyrektora do spraw Klinicznych Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego
prof. dr hab. n. med. Dariusz A. Kosior, Dyrektor Centrum Kształcenia Podyplomowego Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego
prof. Marek Darowski, z Instytutu Biocybernetyki i Inżynierii Biomedycznej Polskiej Akademii Nauk
St. bryg. dr inż. Wiktor Gawroński, Dziekan Wydziału Inżynierii Bezpieczeństwa i Ochrony Ludności Akademii Pożarniczej
płk mgr inż. Wojciech Krawiecki, Szef Oddziału Personalnego Wojskowej Akademii Technicznej
Ksiądz ppłk Robert Dębiński, przedstawiciel Ordynariatu Polowego Wojska Polskiego
Karolina Wasielewska, Dyrektor do spraw Relacji Instytucjonalnych Instytutu Rozwoju Spraw Społecznych
Tomasz Wróbel, Członek Zarządu Synektik SA
Magdalena Kowalska-Sendek, Zastępca Dyrektora Wojskowego Instytutu Wydawniczego
Marzena Sygut-Mirek, Dyrektor Działu Dziennikarskiego Termedia, redakcja Menedżera Zdrowia i Kuriera Medycznego